Ο σχεδιασμός ενός βιβλίου για να είναι πετυχημένος θα πρέπει να βασίζεται σε κάποιους κανόνες που να συνδέονται άμεσα με αυτούς της οπτικής αναγνωσιμότητας. Στο άρθρο αυτό γίνεται μία προσπάθεια κατανόησης όρων της στοιχειοθεσίας ενός βιβλίου πάνω στον οποίο βασίζεται η σελιδοποίησή του. Νομίζω ότι είναι καλό να μαθαίνουμε τις συμβάσεις που υπάρχουν πίσω από τα στοιχεία σχεδίασης. Όλοι αυτοί οι παράμετροι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ώστε η αναγνωσιμότητά να ακολουθεί κάποιους ορθούς κανόνες της οπτικής επικοινωνίας
Εισαγωγικές Σελίδες (Part Opener Pages)
Οι σελίδες ανοίγματος τμημάτων συνήθως ξεκινούν από μια δεξιά σελίδα και διαθέτουν έναν αριθμό τμήματος και έναν τίτλο μέρους. Ο τίτλος μπορεί να ακολουθείται από μερικές γραμμές κειμένου, πολλές σελίδες κειμένου ή καθόλου κείμενο.
Μέρη βιβλίου (Part Number)
Ο αριθμός των μερών του βιβλίου μπορεί να οριστεί με διάφορους τρόπους:
- Μέρος 1
- Μέρος Ι
- Μέρος πρώτο
Μερικές φορές η λέξη “Μέρος” παραλείπεται εντελώς.
Ένας κοινός τρόπος για να ξεχωρίσετε τα ανοίγματα μερών από τα ανοίγματα των κεφαλαίων είναι να χρησιμοποιήσετε λατινικούς αριθμούς για αριθμούς μερών και αραβικούς αριθμούς για τους αριθμούς κεφαλαίων: όπως στο Μέρος II, Κεφάλαιο 5. Μπορούν επίσης να γράψουν με κεφαλαία το “ΜΕΡΟΣ” και να χρησιμοποιήσουν τα πεζά για τα “Κεφάλαια”.
Γενικά, ο αριθμός των μερών πρέπει να είναι κάπου μεταξύ τύπου 12 και 24 στιγμών, αν και περιστασιακά μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος εάν λειτουργεί για το σχεδιασμό.
Τίτλος μέρους (Part Title)
Ο αριθμός μερών ακολουθείται συνήθως από έναν τίτλο μέρους. Ο τίτλος μέρους είναι συνήθως, αλλά όχι πάντα, μεγαλύτερος από τον αριθμό των μερών ενός βιβλίου μεταξύ 20 και 36 στιγμών, και μπορεί να είναι οποιονδήποτε συνδυασμό έντονης, κανονικής ή πλάγιας γραμματοσειράς.
Η χρήση όλων των κεφαλαίων γραμμάτων ή των διακριτικών γραμματοσειρών είναι άλλοι τρόποι για να διακρίνετε τους τίτλους μερών από άλλα στοιχεία.
Επειδή οι σελίδες ανοιχτού μέρους συχνά δεν έχουν κανένα κείμενο, προσφέρουν μια εξαιρετική ευκαιρία να γίνουν δημιουργικοί με το σχεδιασμό. Έτσι οι σχεδιαστές χρησιμοποιούν συχνά:
- φωτογραφίες
- εικονογραφήσεις
- διακοσμητικός τύπος
- ακόμη και κάτι τόσο απλό όσο ένα καλά τοποθετημένο γκρι πλαίσιο για να επισημάνετε το κείμενο
Εάν το άνοιγμα του μέρους τελειώνει σε μια δεξιά σελίδα, ακολουθείται συνήθως από μια κενή αριστερή σελίδα, με το επόμενο κεφάλαιο να ξεκινά στην επόμενη δεξιά σελίδα.
Εάν τα μέρη έχουν σχεδιαστεί ως αναπτύγματα δύο σελίδων που αρχίζει σε μια αριστερή σελίδα, εξακολουθεί να είναι συνηθισμένο να προσθέσετε την επόμενη κενή αριστερή σελίδα και να ξεκινήσετε το επόμενο κεφάλαιο σε μια δεξιά σελίδα.
Οι σελίδες ανοίγματος των μερών ενός βιβλίου έχουν γενικά αριθμό σελίδας στο κάτω μέρος της σελίδας εάν υπάρχει κείμενο και χωρίς αριθμό σελίδας εάν υπάρχει μόνο ο τίτλος χωρίς κανένα άλλο κείμενο.
Σελίδες ανοίγματος κεφαλαίου (Chapter Opener Pages)
Οι σελίδες ανοίγματος των κεφαλαίων συνήθως ξεκινούν με δεξιά σελίδα για διάφορους λόγους που σχετίζονται με την παραγωγή βιβλίων και την ευκολία ανάγνωσης. Είναι ευκολότερο τόσο για τους αναγνώστες να βρουν τις σελίδες κεφαλαίων, να ξεκινούν με συνέπεια σε δεξιές σελίδες όσο και για τους συγγραφείς να προσθέτουν ή να διαγράφουν μια σελίδα κατά τη διάρκεια της παραγωγής βιβλίων χωρίς να αλλάζουν τον αριστερό προς τα δεξιά προσανατολισμό ολόκληρου του βιβλίου.
Τα βιβλία με περισσότερα από είκοσι κεφάλαια μπορούν να αποτελέσουν εξαίρεση από αυτόν τον κανόνα, όταν ξεκινώντας όλα τα κεφάλαια σε δεξιές σελίδες θα προσθέτουμε πάρα πολλές κενές σελίδες αριστερά στο βιβλίο και θα προσθέσουν ουσιαστικά τον αριθμό των σελίδων.
Τα βιβλία με πολύ σύντομα κεφάλαια αποτελούν επίσης μια εξαίρεση από τον κανόνα, καθώς η εκκίνηση όλων των κεφαλαίων σε δεξιές σελίδες μπορεί να αποσπάσει την προσοχή των αναγνωστών περισσότερο από ό, τι βοηθάει στην ένδειξη ενός νέου κεφαλαίου. Η χρήση όλων των δεξιών ανοιχτών κεφαλαίων θα προσθέσει στον αριθμό σελίδων εάν θέλετε να προσθέσετε σελίδες στο βιβλίο.
Αριθμός κεφαλαίου (Chapter Number)
Ο σχεδιασμός για τον αριθμό κεφαλαίου μπορεί να είναι πολύ απλός ή κάτι πιο περίπλοκο. Η λέξη «κεφάλαιο» περιλαμβάνεται συχνά στο σχεδιασμό αυτού του στοιχείου, αλλά όχι πάντα.
Τα γράμματα της λέξης «κεφάλαιο» μπορούν να μετατραπούν σε ένα γραφικό στοιχείο και μπορούν να οριστούν με οποιονδήποτε αριθμό εντυπωσιακών και ελκυστικών τρόπων.
Τίτλος κεφαλαίου (Chapter Title)
Η γραμματοσειρά για τον τίτλο του κεφαλαίου ορίζεται συχνά με παρόμοιο τρόπο με τον τίτλο του μέρους, αλλά κάπως μικρότερο.
Το μέγεθος τύπου για τον τίτλο του κεφαλαίου μπορεί να κυμαίνεται από 18 έως 30 στιγμές σε μέγεθος και περιλαμβάνει τη χρήση:
- έντονη εκτύπωση
- πλάγια γραφή
- κεφαλοποίηση
- χρώμα
- άλλα στοιχεία
Αριθμοί σελίδων (Drop folio)
Οι αριθμοί σελίδων ονομάζονται “folios” στην παραγωγή βιβλίων.
Τα ανοιχτά κεφαλαίων συνήθως περιλαμβάνουν ένα “drop folio”, με τον αριθμό σελίδας να εμφανίζεται στη σελίδα. Το drop folio είναι είτε κεντραρισμένο είτε προς τα έξω (αριστερά ή δεξιά) περιθώρια της σελίδας.
Κεφαλόγραμμα (Drop Cap)
Ένα κεφαλόγραμμα 2 ή 3 γραμμών εφαρμόζεται συχνά στο πρώτο γράμμα της πρώτης παραγράφου μιας ανοιχτής σελίδας
Το πρώτο γράμμα της παραγράφου «πέφτει προς τα κάτω» και διευρύνεται στο βάθος 2 έως 3 γραμμών κειμένου. Μπορείτε επίσης να σχεδιάσετε την πρώτη λέξη ή δύο της παραγράφου με κεφαλαία γράμματα ή μια συμπληρωματική γραμματοσειρά για να ξεκινήσετε το κύριο κείμενο με ελκυστικό και εντυπωσιακό τρόπο.
Σώμα κειμένου (Body Text)
Η γραμματοσειρά του κυρίως κείμενου κυμαίνεται συνήθως από 9-10 στιγμές έως το μέγιστο 12–13 στιγμές, εκτός εάν υπάρχει καλός λόγος να γίνει μικρότερο ή μεγαλύτερο.
Υπάρχουν πολλές γραμματοσειρές για να διαλέξετε, αλλά τα βιβλία είναι συνήθως με γραμματοσειρές που είναι οικείες και ευανάγνωστες.
Διάστιχο (Leading)
Το διάστιχο, ή το κενό μεταξύ των γραμμών κειμένου, πρέπει να ορίζεται τουλάχιστον 2 στιγμές μεγαλύτερο από το μέγεθος της γραμματοσειράς.
Η χρήση κειμένου 11 στιγμών με 14 στιγμές διάστυχο είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης για να διασφαλιστεί η αναγνωσιμότητα.
Χρώμα (Color)
Το κύριο κείμενο είναι συνήθως μαύρο, ακόμη και για βιβλία που εκτυπώνονται σε πλήρες χρώμα.
Το χρώμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τίτλους, υπότιτλους, folio, κουκκίδες και άλλα στοιχεία σχεδίασης και κειμένου.
Τα περισσότερα βιβλία εκτυπώνονται σε ασπρόμαυρο λόγω του υψηλού κόστους της έγχρωμης εκτύπωσης, αλλά τα ηλεκτρονικά βιβλία μπορούν να παραχθούν σε πλήρες χρώμα.
Συνεχείς σελίδες κειμένου (Text Pages)
Οι σελίδες συνεχούς κειμένου συνήθως ρυθμίζονται με κείμενο κεφαλίδας ή υποσέλιδου, το οποίο περιλαμβάνει σχεδόν πάντα
- τον αριθμό σελίδας και οποιονδήποτε συνδυασμό:
- τον τίτλο του βιβλίου
- όνομα συγγραφέα
- τίτλος μέρους
- τίτλος κεφαλαίου
Ορισμένα βιβλία περιλαμβάνουν το τελευταίο υπότιτλο στο κείμενο για τις κεφαλίδες ή τα υποσέλιδα ως πρόσθετο οδηγό για τους αναγνώστες.
Αριθμός σελίδας (Page Number)
Τα ανοίγματα μερών και κεφαλαίων σχεδόν ποτέ δεν περιλαμβάνουν το κείμενο της κεφαλίδας ή του υποσέλιδου που τρέχει, αλλά συχνά περιλαμβάνουν έναν αριθμό σελίδας στο κέντρο του κάτω μέρους της σελίδας.
Όλες οι άλλες σελίδες κειμένου θα πρέπει να περιλαμβάνουν την τρέχουσα κεφαλίδα ή υποσέλιδο, εκτός από τις σελίδες που έχουν ρυθμιστεί με οριζόντια ευθυγράμμιση (περιστροφή 90 °, επίσης γνωστή ως “τοπίο” και “ευρυγώνιος”).
Οι περισσότεροι εκδότες αφαιρούν το τρέχον κείμενο της κεφαλίδας ή του υποσέλιδου από περιστρεφόμενες σελίδες – για να αποφευχθεί η σύγκρουση της κάθετης κεφαλίδας ή του υποσέλιδου με το οριζόντιο κείμενο – αν και ορισμένα βιβλία χρησιμοποιούν τον αριθμό σελίδας χωρίς το κείμενο της κεφαλίδας ή του υποσέλιδου.
Υπότιτλοι (Subheads)
Η πρώτη γραμμή κειμένου μετά τον τίτλο του κεφαλαίου είναι συχνά υπότιτλος. Αν ξεκινά απευθείας σώμα κειμένου χωρίς υπότιτλο τότε βάζουμε κεφαλόγραμμα. Το κεφαλόγραμμα συνήθως δεν χρησιμοποιείται όταν ένα κεφάλαιο ξεκινά με έναν υπότιτλο.
Τα μη μυθοπλαστικά βιβλία έχουν συνήθως από δύο έως τέσσερα επίπεδα υπότιτλων, αλλά μερικά έχουν περισσότερα.
Το κείμενο που ακολουθεί έναν υπότιτλο συνήθως ρυθμίζεται αριστερά (χωρίς την περίπτωση της παραγράφου), αλλά υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα.
Οι υπότιτλοι ορίζονται συνήθως λίγο μεγαλύτεροι από το κύριο κείμενο. Οι αναγνώστες θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν αμέσως την ιεραρχία των επιπέδων υπότιτλων μέσω της χρήσης:
- μεγέθους
- εσοχής
- χρώματος
- άλλα στοιχεία σχεδίασης
Λίστες (Lists)
Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι λιστών:
- λίστες με κουκκίδες
- αριθμημένες λίστες
- μη αριθμημένες λίστες
Οι λίστες πρέπει να έχουν εσοχή κατά κάποιο τρόπο και να περιλαμβάνουν ένα κενό διάστημα πάνω και κάτω ως διαχωρισμός από το κύριο κείμενο.
Κουκκίδες (Bullet Points)
Οι λίστες με κουκκίδες μπορούν να είναι:
- κύκλος
- τετράγωνο
- οποιοδήποτε άλλο σχήμα, μέγεθος ή χρώμα που ταιριάζει με το σχέδιο
Αποσπάσματα (Extracts)
Τα αποσπάσματα (εισαγωγικά) είναι συνήθως:
- οριστεί στην κύρια γραμματοσειρά κειμένου
- μισό ή ένα σημείο μικρότερο
- εσοχή τόσο στη δεξιά όσο και στην αριστερή πλευρά
- χωρισμένο από το κύριο κείμενο με ένα κενό διάστημα πάνω και κάτω
Οι εσοχές πρέπει να ταιριάζουν με την κύρια εσοχή κειμένου, η οποία συνήθως είναι λίγο κάτω από το ένα τέταρτο της ίντσας ή 1p6 στις μετρήσεις του εκτυπωτή.
Τελικές σκέψεις (Final Thoughts)
Τα πρότυπα σχεδιασμού βιβλίων στο Book Design Templates είναι ένας θαυμάσιος πόρος για να δείτε τα βασικά του εξαιρετικού σχεδιασμού βιβλίων στην πράξη. Οι συγγραφείς και οι εκδότες μπορούν να επιλέξουν από ένα ευρύ φάσμα στυλ για να βρουν αυτό που είναι ιδανικό για το βιβλίο τους. Κάθε βιβλίο απαιτεί (και αξίζει) έναν ορισμένο βαθμό προσαρμογής. Μου αρέσει να συνεργάζομαι με συγγραφείς για να βρω τον καλύτερο τρόπο παρουσίασης βιβλίων σε ευρύ ή συγκεκριμένο κοινό.
